Schorzenia racic u bydła są ogromnym problemem na wielu fermach – zarówno zdrowotnym, jak i ekonomicznym. Kulawizny znajdują się na piątym miejscu najczęściej występujących chorób bydła oraz są trzecią najczęstszą przyczyną brakowania krów. Na czym polega korekcja racic? Jak często powinno się wykonywać zabieg korekcji?
Korekcja racic – dlaczego jest tak ważna?
Korekcja racic jest zabiegiem profilaktycznym mającym na celu przywrócenie prawidłowego i fizjologicznego kształtu puszki racicowej. Jest ona zabiegiem koniecznym do utrzymania zwierząt w zdrowiu oraz dobrej kondycji, ale również wysokiej produkcji i zminimalizowania konieczności brakowania zwierząt.
Występowanie schorzeń kończyn u bydła jest poważnym problemem zdrowotnym, ale również ekonomicznym, ponieważ może prowadzić do:
- Spadku wydajności mlecznej,
- Wzrostu kosztów leczenia weterynaryjnego,
- Obniżenia pobrania paszy przez zwierzęta,
- Problemów z rozrodem, takich jak: wydłużenie okresu międzywycieleniowego, zaburzenia zapłodnienia, brak lub występowanie bardzo słabych objawów rujowych,
- Ryzyka wystąpienia innych schorzeń i zaburzeń stanu zdrowia.
Poza kosztami leczenia weterynaryjnego, do strat zalicza się również koszty związane z remontem stada oraz straty mleka wynikające z okresu karencji. Koszt korekcji racic jest dużo niższy niż koszty związane z leczeniem weterynaryjnym. Średnia cena zabiegu korekcji racic waha się pomiędzy 20 a 30 zł od krowy, natomiast w przypadku wystąpienia schorzeń kończyn dolnych, straty związane z wydajnością mleczną mogą wynieść nawet 1000-1500 litrów mleka na laktację.
„W przypadku schorzeń kończyn dolnych dochodzi do obniżenia wydajności mlecznej nawet o 20% w stosunku do krów zdrowych. Ciężkie postaci kulawizn mogą powodować całkowity zanik wydzielania mleka oraz konieczność brakowania stada o nawet 10% krów.” – mówi lekarz weterynarii.
Schorzenia racic wykazują również wysoki stopień korelacji z:
- Zapaleniem błony śluzowej macicy,
- Obniżoną zapładnialnością,
- Wydłużonym okresem międzyciążowym,
- Dysfunkcją jajników,
- Mastitis.
Jak często wykonywać korekcję racic u bydła?
Korekcję racic u bydła powinno wykonywać się co najmniej dwa razy do roku, ponieważ róg ścierny racic u bydła rośnie bardzo szybko – od 3 do nawet 13 milimetrów na miesiąc.
Jakie są przyczyny schorzeń racic?
Przyczyn schorzeń racic u bydła jest wiele. Do najważniejszych z nich należą:
- Uwarunkowania genetyczne,
- Zbyt duża masa ciała zwierzęcia, która powoduje nadmierne obciążenia kończyn,
- Nieprawidłowo zbilansowana dieta,
- Nierówności, ubytki oraz zła jakość podłogi znajdującej się w miejscu bytowania zwierząt,
- Brak ruchu lub jego ograniczenie, które przyczynia się do nieprawidłowego ścierania się rogu,
- Źle wyprofilowane stanowiska,
- Brak odpowiedniej pielęgnacji racic,
- Zbyt duża wilgotność stanowisk, która może przyczyniać się do rozmiękania rogu racicowego.
Brak profilaktyki i jej skutki
Brak profilaktyki skutkuje wystąpieniem chorób kończyn, które są niebezpieczne dla zwierząt i powodują ogromne straty ekonomiczne. Do najczęściej występujących schorzeń kończyn dolnych zaliczamy:
1. Gnicie rogu – występuje u zwierząt żyjących w złych warunkach zoohigienicznych, które stoją w oborniku, błocie bądź zbyt miękkim podłożu. Choroba ta atakuje głównie piętki. Zapobieganie polega na prawidłowej korekcji racic, ale przede wszystkim na zapewnieniu zwierzętom odpowiednich warunków higienicznych.
2. Wrzód podeszwy – występuje u zwierząt o dużej masie ciała, często z nieprawidłowo ukształtowanymi racicami oraz rozmiękczonym rogiem racicowym. Leczenie polega na stosowaniu opatrunków z antybiotykiem i substancjami o działaniu dezynfekującym.
3. Zanokcicę – zanokcica powoduje zmiany ropno-martwicowe w okolicy szpary międzyracicowej. Spowodowana jest zakażeniem bakteriami Fusobacterium necrophorum i Bacteroides nodosus, a ich wnikanie poprzedzone jest najczęściej urazem mechanicznym. Leczenie przy pomocy antybiotyku powinno być wprowadzone jak najszybciej po zauważeniu pierwszych niepokojących objawów chorobowych. Profilaktyka zapobiegająca rozwojowi zanokcicy polega przede wszystkim na regularnej korekcji racic oraz zapewnieniu odpowiednich warunków zoohigienicznych.
4. Zapalenie skóry palca – polega na maceracji skóry w okolicy racic, która spowodowana jest nadmierną zawartością wody, amoniaku, kału czy moczu w środowisku bytowania zwierząt. Zmacerowana skóra jest bardzo podatna na wszelkiego rodzaju urazy oraz infekcje bakteryjne. Za przyczynę zapalenia skóry palca uważa się bakterie Treponema denticola, Fusobacterium necrophorumoraz Campylobacter fecalis. Ogromnym problemem w leczeniu tego schorzenia jest fakt, że bakterie będące jego przyczyną, mogą żyć w glebie czy oborniku przed bardzo długi czas. Leczenie jest kosztowne i długotrwałe, czasami potrzebne są również zabiegi chirurgiczne. Profilaktyka polega przede wszystkim na regularnej korekcji racic oraz utrzymywaniu czystego i suchego środowiska, w którym przebywają zwierzęta.
5. Zapalenie skóry szpary międzyracicowej – choroba ta rozwija się w przypadku długotrwałego kontaktu kończyn z mokrym podłożem. Za jej przyczynę uważa się mieszaną infekcję bakteryjną, a pierwszoplanowym winowajcą jest Dichelobacter nodosus. Jest to bakteria beztlenowa, która w zakażonej racicy jest w stanie przeżyć bardzo długo, co jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem, ponieważ w warunkach oborowych chore krowy zakażają środowisko bytowania, co z kolei przyczynia się do zakażania krów zdrowych. Leczenie polega na oczyszczeniu i dezynfekcji szpary międzyracicowej, natomiast profilaktyka – na regularnej korekcji racic oraz zapewnieniu zwierzętom takich systemów utrzymania, aby możliwe było utrzymanie racic suchych i czystych.
6. Ketoza – mimo, że choroba ta jest związana z mniejszym pobraniem paszy przez zwierzęta, a co za tym idzie – przyczynia się do powstawania ujemnego bilansu energetycznego – jest konsekwencją braku lub nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu korekcji racic. Krowy cierpiące na kulawiznę odczuwają ból racic, co przekłada się na mniejsze spożycie paszy oraz spadek w hierarchii stada. Ketoza powstaje, kiedy zwierzę wykorzystuje zasoby rezerwowe swojego tłuszczu i dochodzi do powstawania ciał ketonowych. Choroba ta nie daje objawów, dlatego w przypadku chowu wolnego jest ciężka do zauważenia.
To tylko kilka, najczęściej występujących chorób kończyn dolnych u bydła, ale doskonale widać jak ważna jest profilaktyka i utrzymywanie zwierząt w dobrym zdrowiu i zapewnienie im odpowiednich warunków bytowania. Nie od dziś wiadomo, że łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, a w przypadku hodowli zwierząt ma to znaczenie również ekonomiczne.
„Dzięki regularnym zabiegom korekcji racic przeprowadzanym co pół roku, moje stado jest zdrowe. Nie zauważyłem spadków wydajności ani problemów z rozpłodem. Ponadto zabiegi profilaktyczne są tańsze niż leczenie zaawansowanych chorób kończyn. Dzięki profilaktyce zaoszczędziłem czas, pieniądze, a zyskałem lepszą wydajność stada i brak konieczności jego remontu.” – mówi rolnik.